مؤلف كه عهده‌دار سمت دبيرى پادشاهان منغيتيه ماوراءالنهر بود، به سبب همنشينى با درباريان، حضور در متن وقايع و اشراف بر رخدادها، اين اثر را ارائه كرده است. پرداختن به اوضاع اجتماعى، اعتقادى و نظامى مردم در كنار نقل وقايع سياسى از ویژگیهای این کتاب است. محتمل است بخش دوم کتاب، افزوده ناشر روسی گرگریف باشد. این اثر را محمد حسنخان ياور از متن مُتَرجَم روسى به فارسى برگردانيده است.
رضاقلی خان، شاعر، ادیب و مورخ ایرانی در زمان سلطنت محمدشاه قاجار است. وی در آغاز سلطنت ناصرالدين شاه از طرف ميرزا تقى خان اميركبير به سفارت خوارزم مأمور شد (جمادي‌الثانى 1267 ﻫ . ق) و در بازگشت، گزارش سفر خود را با عنوان سفارتنامه خوارزم تقديم ناصرالدين شاه كرد. این اثر داراى نثری ساده ولى فصيح و اديبانه است كه با اشعار خود هدايت آراسته شده است. آنچه در اين سفرنامه جلب نظر مىكند صداقت او در روايت امور و وقايع، بيطرفى در برداشتها و باريك بينى در امور است. از جمله آثار اوست: مجمع‌الفصحا، رياض‌العارفين، گلستان ارم و ...
القند یکی از آثار دانشمند پرآوازة حنفی ماوراءالنهر، نجم‌الدین نسفی (461 ـ 573 هـ.ق) نویسندة کتاب معروف عقاید نسفی است. وی در این اثر شرح حال شمار زیادی از عالمان و محدثان را گردآورده است و افزون بر آن آگاهیهای تاریخی و جغرافیایی سودمندی را ارائه می‌کند که در فرهنگنامه‌های جغرافیایی کمتر می‌توان از آنها سراغ گرفت.
این اثر در موضوع اخلاق دینی و عرفانی است که مؤلف در بيان مطالب خود به آيات قرآنى، احاديث قدسى و نبوى و اخبار و اقوالِ مشايخ استشهاد كرده و از كتاب‌هايى نادر بهره برده است. در ميان شواهد شعرى، اشعار شاعران بزرگ قرنهاى چهارم و پنجم به چشم مىخورد و يگانه منبع اشعار از ميان رفته شاعران این دو قرن همچون سمرقندی است. از ديگر ويژگي‌هاى مهم اين اثر، افعال و تركيبات ناب و كهن فارسى در برابر عربى است. نثر اين اثر از سادگى، روانى و جذّابيت برخوردار است
اين اثر حاوی اطلاعات مهمی از ايشان هاى (رهبران طريقتهاى درويشى) متنفّد و مقبول العامّه، خوشنويسان، شاعران آن روزگار و معمارى و كتيبه هاى ساختمانها و آرايش كتابها است. نثر كتاب، مصنوع، منشيانه و متكلفانه، همراه با خصوصيات لهجه بخارايى است. مقدمه این اثر به ذكر نياكان و پدران چنگيز، اختصاص يافته است. مقاله اول مشتمل بر وقايع دوره شيبانى (1006 ـ 905 ﻫ . ق) در ماوراء النهر. مقاله دوم مشتمل بر ظهور سلسله اشترخانيه و ثبت وقايع سنوات 1009 تا 1114 از اين دوره است. مقاله سوم به ثبت بخشى از رويدادهاى حكومت محمدمقيم بهادر خان پرداخته است.
مؤلف این کتاب را در بخارا و به فارسى تاجيكى، در بيان وقايع دوران سلطنت سيد امير نصراللّه (1242 تا 1277 ﻫ . ق) فرزند امير حيدر از سلاطين منغيتيه نگاشته است. اين اثر از منابع دست اوّل راجع به تاريخ آسياى ميانه و افغانستان در نيمه اول سده نوزدهم ميلادى به شمار مي‌رود.