کتابخانه دانشگاه پنجاب، لاهور (تأسیس: 1873 م) یکی از قدیمترین کتابخان ههای پاکستان است. بخش نسخههای خطّی آن در 1920 م تأسیس شد و امروز دانشگاه پنجاب با 22574 مجلد کتاب خطّی بزرگترین مجموعه دار کتب دستنویس در کشور است. از آن میان حدود 14500 نسخه به زبانهای عربی، فارسی، اردو و زبانهای محلّی پاکستان و حدود 9000 نسخه به زبان سانسکریت است. بخش نسخه های خطّی کتابخانۀ دانشگاه پنجاب از یک مجموعۀ عمومی و چند مجموعۀ شخصی تشکیل شده است.
پیشتر به کوشش فهرست نگاران مختلف، فهرست حدود 9000 نسخۀ سانسکریت، 2284 نسخۀ فارسی مجموعۀ شیرانی، 1500 نسخۀ فارسی مجموعۀ آزر و 899 نسخه از مجموعه های مختلف فراهم شد.
کتاب حاضر، فهرست کامل نسخه های خطّی فهرست نشدۀ مجموعه های آزاد، پیرزاده، شیرانی، کیفی و عمومی است. در برخی موارد فهارس پیشین نیز بازنگری شده و در فهرست حاضر اطلاعات نسخه شناسی تکمیل شده است.
آرشیو ملّی پاکستان، اسلام آباد(تأسیس: 1951 م) دارای چهار بخش عمده است که یکی از آن، بخش کتب خطّی و چاپی است. بخش خطّی از دو مجموعه – عمومی و شخصی- تشکیل شده است. مجموعه عمومی دارای 107 نسخه خطّی فارسی، عربی، اردو، دکنی، پشتو و پنجابی و مجموعه شخصی به نام «مفتی فضل عظیم بهیروی» دارای 2000 نسخه فارسی، عربی و زبانهای دیگر است.
پیشتر فهرست 107 نسخه مجموعه عمومی فراهم شد و اکنون فهرست حدود 1500 نسخه فارسی مجموعه شخصی مفتی فضل عظیم بهیروی ارائه گردیده است.
فهرست حاضر در دو بخش تنظیم شد. چنانکه در بخش اوّل مجموعه های رسائل و در بخش دوم تک رسالهها و کتابها به ترتیب موضوعی (19 موضوع کلّی) و در داخل موضوعات به ترتیب الفبایی تنظیم شده است.
«جمعیت نشر فرهنگ گیلان» به سال 1306ش به پایمردی محمدعلی تربیت، رییس معارف وقت، بنیان یافت. سپس با همکاری مردم، پایة کتابخانة جمعیت در سال 1307ش نهاده و گشایش آن با جشن هزارة فردوسی (1313ش) همزمان شد.
این دفتر که فهرست نسخههای خطی کتابخانة عمومی جمعیت نشر فرهنگ رشت است، در دو بخش فراهم آمده است: بخش نخست شامل نسخههای تک‌کتابی فارسی و عربی است، و بخش دوم به معرفی مجموعه‌های فارسی و عربی اختصاص یافته است. شیوة تدوین فهرست بر حسب ترتیب حرفهای الفباست. شماره‌هایی که در پایان معرفی نسخه‌ها در دو کمان آمده است، شمارة دفتر کتابخانه است تا جوینده به رنج جستجو گرفتار نشود. نامهای نسخه‌هایی را که در مجموعه‌ها آمده است، و طبعاً نظم و ترتیبی نداشت، با فهرستی که به پایان کتاب افزوده شده، مرتب گردیده است. فهرستهای دیگری نیز، همچون فهرست نام کسان و فهرست شهرها و فرقه‌ها و مذاهب هم برای بهره‌گیری بیشتر خوانندگان به پایان این فهرست افزوده شده است.
جمهوری اسلامی پاکستان، یکی از کشورهای مهم آسیای جنوبی و شبه قاره، دارای گنجینه‌های پُربار نسخههای خطّی است. بیشترین تعداد نسخههای خطّی در این گنجینه‌ها به زبان فارسی است که از دیرباز در این سرزمین تالیف، کتابت و نگهداری می‌شده است. برای شناسایی این ذخایر میراث مکتوب، فهرست نسخههای خطی فارسی پاکستان تلاشی منجسم و مرتبط به شمار می‌رود.
فهرست حاضر دربرگیرندة مشخصات حدود ۸۰۰۰ نسخة خطی از ۴۰۰۰ عنوان کتاب در ۳۳۵ کتابخانة پاکستان است. بیشتر این نسخه‌ها متعلق به کتابخانه‌ها و مجموعه‌های شخصی، مدرسه‌های دینی و خانقاه‌هاست. این فهرست به ترتیب موضوعی تنظیم شده و نام آثار در آن ترتیب الفبایی دارد. هر اثر در دو بخش - کتابشناسی و نسخهشناسی- معرفی شده است. روی هم رفته در این فهرست ۲۶ موضوع اصلی و در زیر آن، ۴۶ موضوع فرعی آمده است.
کتاب حاضر، فهرست نسخههای خطی فارسی و عربی، در مجموعۀ مرحوم کارو میناسیان (1276ـ1352ش./ 1898- 1973م.) است. نسخههای خطی این مجموعه در سال 1351ش. از اصفهان به دانشگاه آکسفورد منتقل شد و در کتابخانۀ فردوسی، در کالج وادام (Wadham) جای گرفت. این مجموعه، مشتمل بر 959 عنوان است که در 662 نسخۀ مستقل و 108 مجموعه فراهم آمده است. مجموعۀ میناسیان دارای موضوعات گوناگونی، چون: فقه، کلام، فلسفه، ادبیات، تاریخ، ریاضیات، تذکرۀ شاعران، نجوم و پزشکی است.
فهرست نگاری این مجموعه با مشورت استادان ایرج افشار، احمد منزوی و عبدالله انوار انجام شده و در آن، کلیۀ ویژگی‌های کتابشناسی، نسخهشناسی و مرجع‌شناسی، مورد توجه قرار گرفته است.
این اثر دربردارنده فهرست نسخه های خطی مدرسة نمازی خوی است که تنظیم و ترتیب مواد استخراجی از نسخه ها بر طبق اسلوب فهرست نسخه های خطی کتابخانه حضرت آیت الله مرعشی نجفی صورت گرفته است. در پایان فهارس متعددی از مطالب کتاب تهیه گردیده است.
این اثر پس از معرفی نسخههای خطی مدرسه خاتم الانبیاء (صدر) بابل به ترتیب شماره، دربردارنده فهرست مؤلفین، کاتبین، واقفین اعلام متفرقه، فهرست الفبایی کتب معرفی شده، کتب ضمنی، فهرست موضوعی کتب و امکنه است.